ترک شیشه : جدیدترین روش درمان شیشه یا کریستال در کیمیای رهایی

کشور ژاپن اولین کشوری بود که اپیدمی بزرگ مصرف شیشه را تجربه کرد و بعد از جنگ در ژاپن فروش مت آمفتامین یا شیشه به ژاپنی ها آزاد شد، در مدت کوتاهی عده بسیار زیادی به این ماده شیشه وابسته شدند و حتی آن را تزریق می کردند و ترک کردن شیشه برای آنها سخت بود، در نتیجه پس از این دوران، انواع مختلف مت آمفتامین و شیشه ساخته و روانه بازار گردید.

شیشه یا (آیس) یا (کریستال) یک ماده محرک بسیار قوی است که همان طور که از نام آن مشخص است، این ماده به شکل یک بلور بزرگ و شفاف می باشد.

مصرف کننده ها آن را با یک پیپ شیشه ای با دو سوراخ که شبیه پیپ (پایپ) کراک است می کشند، دود این ماده شیشه بی بو است و برخلاف کراک باقی مانده این ماده در پیپ (پایپ) می ماند و می تواند دوباره تدخین شود.

شیشه، قوی ترین نوع مت آمفتامین می باشد که در بین جوانان شناخته شده و در ایران عمدتاً با نام های شیشه، یخ، مواد صناعی و مواد محرک شناخته می شود که عموما علاوه بر ماده اصلی ناخالصی های دیگری در آن موجود است.

شیشه چه بلایی بر سر فرد می آورد؟

این ماده بر مغز و بسیاری از اجزای دیگر بدن انسان اثر می کند و موجب افزایش شدید و غیر طبیعی عملکرد بخش هایی از مغز می شود. به همین دلیل ترک اعتیاد به شیشه سخت است. استفاده از این ماده در اولین دفعات و در مقادیر کم موجب بی خوابی، بی اشتهایی، افزایش انرژی و افزایش تمرکز می گردد. به همین دلیل مت آمفتامین یا شیشه در قسمت های مختلفی از نقاط دنیا در بازار سیاه با عنوان تبلیغاتی برای استفاده جهت کاهش وزن، بیدار ماندن در شب، افزایش تمرکز و حافظه، افزایش انرژی و توان در ورزشکاران مورد استفاده قرار گرفته است.

 مصرف این ماده  بسیار خطرناک بوده و موجب اختلال در تمرکز، پرخاشگری و اعتیاد بسیار شدید می گردد. در یک تمثیل می توان گفت  شیشه در بدن فرد مصرف کننده به سرعت تاثیر می گذارد و آن را از زمین بلند میکند و بعد از چند دقیقه با همان سرعت و شدت قبلی و حتی بیشتر به زمین می کوبد. مصرف این ماده، حتی در دفعات بسیار محدود موجب بروز اعتیاد و وابستگی می گردد که از نظر شدت، از شدید ترین وابستگی ها می باشد. به همین دلیل اصلی ترین درمان ترک اعتیاد شیشه ، روان درمانی است.

تاثیر شیشه بر عملکرد مغز و عصب مرکزی

مکانیسم اثر شیشه مشابه سایر محرک ها است. زیرا مصرف آن منجر به ترشح بیش از حد انتقال دهنده عصبی نور اپی نفرین و دوپامین می شود ک منجر به پدیدار شدن اثرات سرخوشی بسیار قوی، افزایش انرژی، احساس آسیب ناپذیری و سایر آثار روان گردان می شود. از آن جایی که این ماده اغلب با سایر مواد شیمایی مانند اسید باتری یا ضد یخ و … ساخته می شود مصرف آن هم خطرناک است و هم بسیار قابل اشتعال است.

تحقیقات در مورد اثرات کوتاه مدت و بلند مدت استفاده از مت آمفتامین نشان داده است که خطرات احتمالی قابل توجهی مانند اثرات عصبی شدید در ارتباط با مصرف آن وجود دارد.

تاثیر شیشه بر سیستم عصبی مرکزی

سیستم عصبی مرکزی از مغز و نخاع تشکیل شده است و ایستگاه اصلی پردازش تمامی عملکردهای بدن است. تحقیقی که به بررسی اثرات مت آمفتامین بر روی سیستم عصبی مرکزی پرداخته است، در درجه اول بر اثراتی که در مغز رخ می دهد تمرکز می کند. با این حال برخی از این اثرات را می توان بر نورون های نخاع نیز تعمیم داد.

افزایش مرگ نورون مغزی به دلیل آسیب روی هیپوکامپ، استریاتوم(جسم مخطط)، قشر پیشانی رخ می دهد.

علایم مصرف شیشه چیست؟

مقدار کم مصرف شیشه در اولین زمان باعث بی خوابی، کاهش اشتها، بالا رفتن تمرکز، افزایش انرژی و فعالیت، اعتماد به نفس کاذب می شود. به همین دلیل در ابتدا ممکن است برای بهبود عملکرد اجتماعی، شغلی و تحصیلی مورد استفاده قرار بگیرد. در بسیاری از موارد به این حالت “علائم سوپرمن” گفته می شود. در این حالت فرد محدودیت های واقعی خود را درک نمی کند و با اعتماد به نفس زیاد اقدام به انجام فعالیت هایی می کند که ممکن است توان انجام آن را نداشته باشند.

علایم مصرف طولانی مدت شیشه به شرح زیر می باشد:

مصرف طولانی مدت شیشه موجب ایجاد مقاومت به اثرات دلخواه و لذتبخش می شود یعنی شخص برای اینکه تجربه اولیه مصرف این ماده را داشته باشد مجبور است که دوز مصرف خود را بالا ببرد.
باعث بروز رفتارهای وسواسی و تکراری می گردد.
افراد از همان ابتدا ممکن است بتدریج دچار انزوای اجتماعی گردند.
توانایی فرد در انجام فعالیت های مختلف کاهش می یابد و پس از مدتی فرد مصرف کننده تنها قادر خواهد بود، چند عملکرد خاص و محدود را انجام دهد.
واکنش به محرک های واقعی و غیر واقعی افزایش می یابد و زمینه را برای بدبینی (سوءظن)، هذیان و توهم فراهم می کند، مثلا فرد ممکن است در مقایسه با افراد دیگر با صدای ناگهانی بسته شدن درب یا زنگ تلفن همراه از جا بپرد، یا حتی احساس کند صداهایی را می شنود که وجود واقعی ندارند.
رفتارها و عملکرد فرد بتدریج غیر طبیعی می گردند و سایر افراد متوجه تغییرات رفتاری و غیر طبیعی بودن او می گردند، هرچند که ممکن است تا مدت ها ندانند که دلیل این رفتار های غیر طبیعی چه می تواند باشد.

بروز عوارض با اولین دفعات مصرف

با اولین دفعات مصرف این ماده، ادامه مصرف عملا غیر قابل کنترل می گردد. اولین تجارب مصرف با احساس شدید لذت، خشکی دهان، تپش قلب و افزایش فشار خون همراه است. این موضوع به این معنی است که حتی یک بار تجربه این حالت معمولا ایجاد اعتیاد به شیشه می نماید. این حالت لذت بخش اولیه ، بسیار گذرا است و در اولین بار مصرف کم تر از نیم ساعت طول می کشد و پس از کم تر از چند مصرف، دیگر تجربه نخواهد شد. پس از این تجربه، فرد برای مدتی احساس سرخوشی خواهد داشت. در این مرحله فرد احساس انرژی بیشتری دارد، اعتماد به نفس کاذب پیدا کرده است، اندکی تحریک پذیر و پرخاشگر است، بی خواب می گردد و احساس می کند که تمرکز او افزایش یافته و حافظه تقویت شده است.

با ادامه مصرف شیشه چه اتفاقی برای فرد می افتد؟

پس از چند ساعت از مصرف این ماده، علایم سرخوشی شروع به فروکش می کند و فرد احساس کاهش انرژی و خلق افسرده خواهد داشت، حالتی که فرد برای بهبود آن نیازمند به مصرف مجدد دارد و ترک کردن شیشه را سخت می کند. در بسیاری از مواقع در این شرایط فرد دوباره اقدام به مصرف ماده می کند تا خود را به وضعیت طبیعی و سرخوشی برساند، با مصرف مجدد این ماده، فرد دوباره احساس بهبودی و سرخوشی می کند، اما این بار احساس سرخوشی به میزان دفعه قبل ادامه نخواهد یافت بنابراین اعتیاد به شیشه با وابستگی بالا اتفاق میافتد و ترک اعتیاد به شیشه را سخت می نماید.

با هر بار مصرف مجدد ماده فرد برای مدت کوتاه تری نسبت به مصرف قبل، احساس سرخوشی خواهد نمود و دفعات مصرف ماده پله پله به هم نزدیک تر می گردند.

• بعد از گذشت چند روز مصرف، شخص دیگر احساس سرخوشی نمی کند و حتی دیگر نمی تواند به وضعیت طبیعی و قبلی خود برگردد.
• او شدیدا بی خواب و از این وضعیت عصبی و سرخورده است.
• فرد بی قرار است و دائما تکان میخورد.
• فرد مصرف کننده پرخاشگر و بدبین می شود و ممکن است اولین علایم هذیان و توهم در او نمودار شود.
• گاهی در این مرحله فرد آنقدر ناراحت و بی قرار است که از ماده دومی مانند داروی آرام بخش، مشروبات الکلی، حشیش، یا حتی تریاک و هرویین برای بهبود روحیه خود استفاده می کند.

عوارض مصرف شیشه چیست؟

شیشه روی تمام اعضای بدن بخصوص مغز اثرات بسیار مخربی ایجاد می کند که این تاثیرات را می توانیم با توجه به زمانی که فرد شروع به مصرف کرده به صورت حاد و مزمن تقسیم کنیم.

عوارض حاد (در کوتاه مدت):

1. به دنبال مصرف ماده و به فاصله کوتاهی فشار خون به شدت بالا می رود و ضربان قلب تند و نامنظم می شود. چنین حالتی به ویژه در کسانی که سابقه بیماری قلبی عروقی دارند، می تواند منجر به آسیب جدی به قلب و سکته شود.
2. افزایش دمای بدن و گر گرفتگی زیاد به دلیل اختلال در سیستم تنظیم کننده دمای بدن و تحریک آن اتفاق می افتد.
3. در اولین دفعات مصرف انرژی و تمرکز فرد به صورت غیر معمولی افزایش می یابد، که این وضعیت با تحلیل شدید انرژی و اختلال در حافظه و تمرکز پس از کاهش اثرات ماده همراه است.
4. تهوع و اسهال، لرزش و قفل شدن فک ها نیز از علایم بارز مصرف در مراحل اولیه هستند.
5. گشاد شدن مردمک ها به دنبال مصرف می تواند منجر به حساسیت شدید به نور شوند، به گونه ای که حتی در مکان های کم نور نیز فرد نیاز به استفاده از عینک آفتابی پیدا کند.

ولی بیشترین نشانه هایی که باعث اشتیاق به مصرف و در نهایت اعتیاد به شیشه در فرد می شوند شامل:

1. سرخوشی
2. خوش خلقی
3. افزایش فعالیت
4. کاهش خواب
5. افزایش رفتارهای جنسی است

طول مدت این اثرات در مدت زمانی است که فرد تحت تاثیر ماده شیشه قرار دارد و البته بعد از ترک کردن شیشه این اثرات نیز از بین می روند و فرد احساس رخوت، خواب آلودگی، کاهش انرژی و بی قراری پیدا میکند و برای فرار از وضعیت ایجاد شده و به دست آوردن تجربه اولیه، ولع و وسوسه برای مصرف دوباره ماده پیدا می کند و این اتفاق، اولین نقطه در شروع وابستگی و اعتیاد به شیشه در فرد می باشد.

عوارض مزمن (دراز مدت) مصرف شیشه

1. لرزش شدید و نشانه هایی مانند بیماری پارکینسون ناشی از تخریب بخشی از سیستم حرکتی مغز اتفاق میافتد.
2. اختلال در سیستم ایمنی بدن می تواند منجر به ابتلا به عفونت های شدید و غیر معمول، عفونت های انگلی و قارچی، ابتلا به ویروس HIV و بیماری ایدز (در صورت استفاده تزریقی) و عفونت مزمن سینوس ها شود.
3. بی اشتهایی شدید و مزمن
4. از دست دادن بافت های عضلانی و نقص در سیستم متابولیک بدن باعث کاهش وزن شدید و تغییر ظاهر فرد خواهد شد، به گونه ای که این تغییرات ظاهری جزء بارزترین نشانه هایی است که دیگران را مشکوک به مصرف ماده توسط فرد می کند.
5. سردردهای مزمن
6. بیماری قلبی عروقی
7. بیماری های عروقی مغز
8. و نارسایی کلیه از جمله سایر مواردی است که در مصرف طولانی مدت شیشه رخ می دهند.

عوارض روانی بر اثر مصرف شیشه

علاوه بر تمام این نشانه های جسمانی، مصرف شیشه اثرات مخربی بر مغز به جای می گذارد که با تغییراتی در حواس و رفتار فرد همراه است.

 آسیب هایی که به نواحی جلوی مغز وارد می شود می تواند با از دست رفتن کنترل و مهار فرد بر رفتار های اجتماعی وی، که با پرخاشگری و عدم کنترل بر تکانه ها است  همراه باشد. در این شرایط روی آوردن به رفتارهای پر خطری مانند رانندگی بی مهابا و درگیری های کلامی و فیزیکی زیاد با دیگران بسیار زیاد دیده می شود.

• فرد مصرف کننده شیشه، مدتی پس از مصرف ماده، دچار افسرگی شدید و ناامیدی می شود که می تواند منجر به آسیب رساندن فرد به خودش و خودکشی گردد.
• با مصرف مواد بیشتر مناطقی که مرتبط با کنترل فکر و عواطف در مغز هستند دچار تخریب می شود و همینطور حالتی درون فرد ایجاد می گرددد که شخص نسبت به اطرافیان خود افکار بدبینانه پیدا می کند که ممکن است منجر به آسیب رساندن به اطرافیان شود.
• در درمان ترک اعتیاد به شیشه، تیم درمانی باید تمامی موارد بالا را در فرد مصرف کننده ارزیابی کند و برای هر کدام روش و راهکار درمانی مناسب برای ترک شیشه را ارائه دهد.

عملا شاید بتوان گفت که مصرف مواد سابقه ای چند هزار ساله دارند. سیر تکاملی و تغییرات این مواد ارتباط تنگاتنگی با نحوه استفاده از آن ها دارد. “افدرا” به عنوان یک داروی محرک، ماده ای طبیعی است که در گیاهی به این نام موجود است. این ماده چند هزار سال قبل در سرزمین چین بصورت نوع خاصی از چای مورد استفاده خوراکی قرار می گرفت. البته این ماده فاقد اثرات شدید و تخریبی شیشه کنونی بوده و همچنین خلوص بسیار کمی داشت و استفاده خوراکی از آن موجب می گردید که اثر بخشی ناچیزی داشته باشد. حدود 90 سال قبل، مت آمفتامین که ماده اصلی شیشه است، بصورت بلوری از طریق واکنش های شیمیایی در آزمایشگاه تهیه شد .

فرم بلوری این ماده این خصوصیت را دارد که اولا بسیار خالص تر است و ثانیا نقطه ذوب کم تری دارد. در نتیجه می توان این شکل از ماده را بصورت تدخینی (دودی) مورد استفاده قرار داد. به واسطه این خاصیت اعتیاد به شیشه و درمان شیشه مشکل تر می شود. استفاده تدخینی از این ماده اثربخشی بسیار شدیدتری از مصرف خوراکی دارد و تاثیر آن را می توان با تزریق این ماده برابر دانست.

روش مصرف شیشه در کشور ایران

 هم اکنون روش های استفاده از این ماده در کشور ما عموما به صورت تدخین و در مواردی بصورت تزریق یا خوراکی می باشد. روش تدخین که شایع ترین روش مصرف شیشه در کشور ماست، عموما با استفاده وسیله ای شیشه ای با نام پایپ صورت می گیرد. این وسیله، شیشه ای بسیار شبیه به وافور تریاک دارد. این یک وسیله شیشه ای یک تکه است که دارای یک محفظه در یک طرف و یک لوله متصل به آن در طرف دیگر است. در این روش ، شیشه بصورت مستقیم از مخاط بینی وارد خون و سپس مغز شده و اثرات تخریبی خود را ایجاد می کند.

روش دیگر استفاده از مت آمفتامین یا شیشه، تزریق این ماده است. خوشبختانه این روش مصرف شیوع کم تری در کشور ما دارد. استفاده از این روش، علاوه بر تمام خطرات روش تدخینی، احتمال بروز عفونت های میکروبی از جمله HIV و هپاتیت را نیز افزایش می دهد.

از دیگر روش های استفاده از این ماده، خوراکی است که معمولا به صورت حل شده در نوشیدنی هایی مانند آب یا نوشابه صورت می گیرد. این شیوه مصرف طرفداران کم تری دارد و میزان خطر و لذت کم تری داشته و موجب  بروز اعتیاد های ضعیف تری می گردد.

برای ترک اعتیاد به شیشه، داشتن اطلاعات علمی و درست در مورد این ماده مصرفی، بیماری اعتیاد به شیشه، درمان ترک اعتیاد شیشه بسیار ارزشمند و کمک کننده است.